श्रेणी : BANNER

काठमाडौं,२४ वैशाख । सामाजिक सञ्जालको अनियन्त्रित प्रयोगप्रति चासो बढाउँदै सरकारले अब सूचीकृत नहुने सञ्जालहरूलाई क्रमिक रूपमा निष्क्रिय बनाउने प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ। सूचना तथा सञ्चार प्रविधि मन्त्रालयले सूचीकृत नभएका सामाजिक सञ्जाललाई सिधै बन्द गर्नेभन्दा पनि विकल्पको खोजी गर्दै ‘आंशिक’ वा ‘क्रमशः बन्द’ गर्ने रणनीतिमा छलफल भइरहेको जनाएको छ।

मन्त्रालयले आइतबार जारी गरेको सूचनामा भनिएको छ, “सूचीकृत र दर्ता नभएका सामाजिक सञ्जालहरू नेपालभित्र क्रमशः निष्क्रिय बनाइने छन्, तर सूचीकरण गरेपछि पुनः सक्रिय हुने व्यवस्था मिलाइएको छ।”

हालसम्म नेपालमा सूचीकृत भएका सामाजिक सञ्जालमा टिकटक, भाइबर, विटक र नयाँ रूपमा दर्ता भएको निम्बज मात्र छन्। सरकारले पटक–पटक अनुरोध गर्दा पनि फेसबुक, युट्युब, इन्स्टाग्राम, एक्स (ट्विटर), ह्वाट्सएप, लिंक्डइनजस्ता लोकप्रिय सञ्जाल नेपालमा दर्ता हुन अटेर गरिरहेका छन्।

सूचना प्रवक्ता गजेन्द्रकुमार ठाकुरका अनुसार, “सूचीकरणबाट सरकार र सेवा प्रदायक दुवै लाभान्वित हुन्छन्। टिकटकले उदाहरणीय रूपमा नेपालको मापदण्ड पालना गर्दै सूचना प्रवाहमा सहकार्य गरिरहेको छ।”

संक्रमणकालीन रणनीति अन्तर्गत अब सूचीकृत नभएका प्लेटफर्महरूलाई सिधै बन्द गर्ने नभई प्रयोगमा आंशिक रोक, ट्राफिक सीमित गर्ने वा अन्य प्रविधिक विकल्पको माध्यमबाट निष्क्रिय बनाउने तयारी भइरहेको छ।

२०८० मंसिर ११ मा लागू गरिएको ‘सामाजिक सञ्जाल प्रयोग निर्देशिका’ अनुसार कुनै पनि सञ्जाल नेपालमा सञ्चालन गर्नका लागि सूचीकृत हुनुपर्ने, स्थानीय सम्पर्क अधिकारी तोक्ने, गुनासो सम्बोधन गर्ने प्रणाली विकास गर्ने लगायतका प्रावधान अनिवार्य छन्।

मन्त्रालयले पटक–पटक सामाजिक सञ्जालहरूलाई सूचीकरणका लागि सूचना जारी गरे पनि ठूला प्रविधि कम्पनीहरूले खास चासो नदिएको स्पष्ट देखिएको छ। पछिल्लो पटक मेटा (फेसबुक, इन्स्टाग्राम) का प्रतिनिधिले भर्चुअल छलफलमा चाँडै प्रतिक्रिया दिने बताएका थिए, तर हालसम्म कुनै ठोस प्रगति भएको छैन।

सरकारको भनाइ छ — प्रयोगकर्ताको हकलाई ध्यानमा राख्दै सूचीकृत प्रणाली लागू गर्नुको उद्देश्य सञ्जाललाई नियमन गर्नु मात्र होइन, दुरुपयोग रोक्नु, अपराध अनुसन्धानमा सहकार्य बढाउनु र डिजिटल अधिकार सुनिश्चित गर्नु हो।

यस कार्यले नेपालमा डिजिटल प्लेटफर्मको पारदर्शिता, जवाफदेहिता र प्रयोगकर्ताको सुरक्षामा दीर्घकालीन असर पार्ने अपेक्षा गरिएको छ।