श्रेणी : कृषि

बीरगन्ज,१४ वैशाख । राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रले बीरगन्जस्थित कृषि औजार कारखानाको सञ्चालन र व्यवस्थापनको जिम्मेवारी सम्हालेको ३२ महिनामा १६ विभिन्न प्रकारका कृषि औजारहरूको अनुसन्धान र विकास गरेको छ। केन्द्रका प्रमुख र इन्जिनियर रितेश देवका अनुसार, यस अवधिमा साना र ठूला गरी १६ प्रकारका औजारहरूको निर्माण गरिएको छ, जुन नेपालका लागि आवश्यक कृषि उपकरणहरूलाई ध्यानमा राख्दै विकसित गरिएको हो।

केन्द्रले विभिन्न प्रकारका कृषि औजारहरू जस्तै पराल काट्ने, धान काट्ने रिपर, दाना बनाउने मेसिन, घाँस खुर्किने औजार, आलु रोप्ने मेसिन, साना ट्रयाक्टरमा राख्ने कल्टिभेटर, गोबर पेल्ने मेसिन, केराको फाइबर निकाल्ने मेसिन, चाँप कटर, बञ्चरो, खुँडा, कुटो, कोदाली आदि तयार पारिसकेको छ।

हाल, कारखानामा अनुसन्धान र विकासको प्रक्रिया जारी रहेको कारण, ठूलो मात्रामा व्यावसायिक उत्पादन हुन सकेको छैन। तर, केही सामान्य खालका औजार बिक्रीका लागि उपलब्ध गराइएको छ। कारखानाका प्रमुख देवका अनुसार, “केही शुभचिन्तकहरूले यहाँ उत्पादित कृषि औजार खरिद पनि गरेका छन्।”

केन्द्रले कृषि औजार उत्पादनको प्रक्रियामा सुधार ल्याउनका लागि हालै रु ५० लाख खर्च गरेर सिएनसी मेसिन पनि ल्याएको छ, जसले औजार निर्माण प्रक्रियामा सहजीकरण र सुधार ल्याएको छ। “सिएनसी मेसिनले नयाँ औजार उत्पादन गर्नका साथै काम गर्ने प्रक्रिया सजिलो बनाइरहेको छ,” उनले थपे।

वर्तमानमा कृषि औजार कारखानामा ३६ कर्मचारी कार्यरत छन्। देवले भने, “कृषि औजार कारखाना राज्यको सम्पत्ति हो र यसले देशका किसानहरूको लागि अत्यावश्यक औजार उत्पादन गर्नका लागि सरकारको विशेष ध्यान र सहयोगको आवश्यकता छ।”

आवश्यक कच्चा पदार्थको महँगो आयात र भन्सार शुल्कका कारण, स्वदेशमा निर्मित औजार विदेशी प्रतिस्पर्धासँग जुध्न कठिनाइ भइरहेको भन्दै, कारखानाका प्रमुख देवले सरकारसँग कच्चा पदार्थमा भन्सार छुटको व्यवस्था गर्नका लागि अनुरोध गरेका छन्। “कच्चा फलामको आयातमा बढी करका कारण हामीलाई समस्या भइरहेका छन्, जसले स्वदेशी उत्पादनको प्रतिस्पर्धा कठिन बनाइरहेको छ।”

कारखानाको पुनर्जीवन र भविष्य
बीरगन्जको कृषि औजार कारखाना, जसलाई विगत दुई दशकमाथि बन्द राखिएको थियो, राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रको नेतृत्वमा पुनः सक्रिय भएको हो। २०७९ सालको भदौ महिनामा मन्त्रिपरिषद्को निर्णयपछि, केन्द्रले यसका सञ्चालन र व्यवस्थापनको जिम्मेवारी पाएको हो। कारखानामा पुनः कार्य सुरु गर्न २०७९ माघमा औपचारिक रूपमा काम थालिएको थियो।

विगतका समस्याहरूलाई समाधान गर्दै, राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रले कृषि औजार कारखानालाई व्यवसायिक रूपमा सक्षम बनाउनका लागि विभिन्न सुधारका प्रयासहरू जारी राखेको छ। कृषि र पशुपन्छी मन्त्री रामनाथ अधिकारीले पनि कारखानालाई आवश्यक सहयोग उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाएका छन्। उनले भने, “मैले कृषि मन्त्रीको रूपमा पदभार सम्हाल्नुपूर्व कारखानाको अवलोकन र जानकारी लिइसकेको छु, र यसलाई सुदृढ बनाउन आवश्यक सहयोग उपलब्ध गराउन तयार छु।”