श्रेणी : धर्म संस्कृति

• हरिशंकर शर्मा
वीरगंज (पर्सा), २ भदौ । हिन्दुहरुको महान पर्व जनैं पूर्णिमा अर्थात रक्षा बन्धनको बखत वीरगंज बजार सुनसान देखिएको छ । भदौ महिना शुरु भएदेखि नै हिन्दुहरुको विभिन्न पर्व नजिकिन लाग्दा वीरगंज बजारमा चहल पहल बढ्नुपर्नेमा यहाँको व्यापारले बजार पाउन सकेको छैन । वीरगंज बजार अहिले सुनसान छ । केही वर्षदेखि लगातार व्यापार घटिरहेको अवस्थामा वीरगंजको व्यापारको रौनक यस वर्ष पनि फर्किदैन कि भन्नेतर्फ व्यापारीहरु चिन्तित देखिएका छन् ।

चाँड पर्व नजिकिनुभन्दा एक महिना अगाडिदेखि नै भारतीय सीमावर्ती बजार रक्सौलमा किनमेल गर्नेहरुको भीडभाड बढ्न थालेपनि वीरगंजमा व्यापारीहरु ग्राहक कुर्दै बसेका छन् । नेपाली बजारभन्दा भारतीय सीमावर्ती बजारमा सस्तो सामान पाइने भएकाले चाडपर्वका बेला भारतीय बजारमा नै किनमेल गर्न जाने नेपालीहरुको घुइँचो लाग्ने गरेको छ । रक्सौलबाट दैनिक १० करोडभन्दा बढीका बिभिन्न सामान वीरगंज नाका भएर भित्रिने गरेको छ, चाँडपर्वको बखत अझ बढिको सामान भित्रिने गरेको छ ।

रक्सौलमा किनमेलन गर्न जाने ग्राहकमा पर्सा, बारा, रौतहट, मकवानपुर, चितवनबाट जानेहरु समेत हुन्छन् । चाडपर्वमा लत्ताकपडा, खद्यान्न, विद्युतीय सामाग्रीहरु, जुत्ता चप्पल लगायतका सामान किन्न नेपालीहरु भारतीय बजार जाने गरेका छन् । नेपाली बजारभन्दा ३० प्रतिशत सस्तोमा पाउने भएकोले उनीहरु रक्सौल बजार जाने गरेका छन् । नेपालमा विभिन्न सामानमा लगाइएको आयात प्रतिबन्धको कारण वैधानिक भन्दा अवैधानिक रुटबाट करोडौंको सामान भारतबाट नेपाल आयात हुने गरेको छ ।

भदौं ३ गते यस वर्ष जनै पुर्णिमा अर्थात रक्षा बन्धन परेको छ । जनै पूर्णिमा अथवा रक्षा बन्धन नेपालका साथ–साथै भारतमा पनि ठूलो उल्लासका साथ मनाइने गरिन्छ । यो पर्वमा पुरुषहरुले एक दिन अगाडिबाट नै चोखो खाएर भोलिपल्ट बिहान नुहाएर मन्त्रसहित जनै लगाउँछन् । साथै हरेक कुराबाट रक्षा होस् भन्ने उद्देश्यले पुरोहितको हातबाट रक्षा बन्धन बाँधेर यो पर्व मनाइन्छ । तराईमा यो पर्वमा दिदीबहिनीले आफ्ना दाजु–भाइको लामो आयु र हरेक विघ्न–बाधाबाट रक्षा होस् भनेर राखी बाँधिदिने चलन छ ।

यस पर्वलाई पनि तराईमा धुमधामका साथ मनाइने गरिएको छ । बहिनेले भाईको लागि राखी किन्ने र भाईले बहिनीको लागि भेटी बापत लत्ता कपडा उपहार दिने चलन छ । यस पर्वमा पनि वीरगंजका व्यापार चलायमान हुन सकेको छैन । व्यवसायीले व्यापारको अवस्था यस्तै रहे घरभाडा लगायतका खर्च धान्न समेत गाह्रो हुने बताउँछन् ।

पहिलेदेखि नेपालमाभन्दा भारतमा सस्तो सामान पाइन्छ भन्ने मानसिकता उपभोक्तामा रहेकाले पनि रक्सौल रुचाइने वीरगंजका व्यवसायीहरुको भनाइ छ । किनेको मूल्यमा पनि सामान विक्री गर्न खोज्दा पनि सामान विक्री हुन नसकेको व्यापारीहरु बताउँछन् । दिन प्रतिदिन महंगी बढ्दै गएको अवस्थामा व्यापारले बजार पाउन नसकेको कारण लगानी पनि निकाल्न धौ धौ परेको उनीहरुको भनाई छ ।

यहाँका नागरिकहरु हरेक सामान किन्न सीमावर्ती भारतीय सहर रक्सौल धाउने गरेको कारण वीरगंजको व्यापार चौपट भएको अर्का व्यापारी ओजयर हुसेन बताउँछन् । कुनैपनि सामान किन्न सोझै रक्सौल जाने परिपाटीको कारण वीरगंजको व्यापार पूर्ण रुपमा चौपट भएको उनको भनाई छ । पहिलाको तुलनामा यहाँका व्यापारले २५ प्रतिशत बजार पाउन नसकेको उनीहरुको गुनासो छ । वीरगंज रक्सौल खुल्ला सिमाना भएको कारण वीरगंज लगायत आसपास क्षेत्रसँगै हेटौडा, नारायणगढसम्मका व्यक्तिहरु सामान किन्न रक्सौल पुग्ने गरेको कारण वीरगंजको व्यापार दिनप्रतिदिन चौपट हुँदै गएको उनीहरुको भनाई छ ।